برنج گیلان
همیشه خوردن برنج نیست که خیلی لذت بخش هست، مرحله کاشت و داشت و برداشت برنج هم جذابیت‌های خاص خودش را دارد.کاشت برنج در گیلان رسم و رسوم خاص خودش را دارد و جزء جدایی ناپذیر فرهنگ مردم گیلان می‌باشدو در واقع شالیکاری در گیلان قدمت بالایی دارد و این امر موجب شده در طول تاریخ این کار با آیین‌هایی همراه شود که بسیار جالب و مفرح هستند. برنج، نماد گیلان و مهم‌ترین منبع درآمد کشاورزان گیلان هست به‌همین دلیل برنج و برنجکاری، همه ابعاد زندگی روستاییان مناطق جلگه‌ای گیلان را تحت تاثیر خودش قرار داده.
برای کاشت برنج اولین کاری که باید انجام بدهیم شخم زدن زمین می‌باشد.این شخم زدن در سه نوبت انجام میشود.اولین مرحله در فصل زمستان ماه اسفند، دومین مرحله در اوایل فروردین ماه در فصل بهار و سومین و آخرین مرحله در اواخر فروردین ماه می‌باشد.البته در زبان زیبای گیلکی به شخم زدن، اشکل زدن میگویند.
مرحله دوم کاشت برنج جو خیس کردن می‌باشد.در واقع در این مرحله بذرها را آماده میکنیم برای جوانه زدن
در مرحله جو خیس دادن از شلتوک که در واقع همان جوهای پوست کنده نشده هستند، استفاده می کنیم.کشاورزان این شلتوک ها را از کاشت سال پیش نگهداری میکنند برای سال آینده .در این مرحله شلتوک ها را به داخل حوض آب میریزیم و آن دانه هایی که روی سطح آب باقی می‌مانند را که در واقع بی دانه هستند دور میریزیم و دانه‌هایی که ته نشین شدند را به مدت 48 ساعت در حوض آب نگهداری میکنیم
بعد از 48 ساعت به سراغ شلتوک هایی میریم که خیس شده بودند، در این مرحله آب داخل حوض باید به صورت کامل تخلیه بشه و مشاهده میکنیم که جوها تیغه زدند و در واقع آماده شدند برای جوانه زدن.در این زمان روی شلتوک هایی که تیغه زدند در 3 مرحله آب گرم میریزیم و هر مرحله از شدت گرمای آب کم میشود و در نهایت روی آن ها را با کیسه میکشیم که در تاریکی فرو بروند .
امروزه مرحله چهارم کاشت برنج به دو صورت سنتی و صنعتی انجام میشود که صنعتی توسط ماشین های مکانیزه انجام خواهد شد و کمتر نیروی انسانی درگیر کار میشوند.ما در این قسمت به شرح مرحله چهارم بصورت سنتی می‌پردازیم.
در مرحله چهارم کاشت برنج بصورت سنتی، شلتوک هایی که جوانه زدند را در محلی به نام خزانه می‌پاشیم که بصورت کامل رشد کنند و سبز شوند.در واقع خزانه به محلی گفته میشود که کشاورزان در گوشه‌ای از زمین کشاورزی خود آماده میکنند و کانال کشی میکنند برای رشد جو یا همون شلتوک‌های جوانه زده.
نکته‌ای که در این مرحله قابل اهمیت هست نحوه پاشیدن این شلتوک هاست که باید بصورت یکسان و در جهت باد پاشیده شود تا به شکل منظم رشد کنند.پس از پاشیدن جوها، پلاستیک‌هایی را بصورت گنبد بر روی این خزانه‌ها میکشیم تا هم از تابش مستقیم آفتاب جلوگیری شود و هم باعث بوجود آمدن فضایی مرطوب برای این جوها شود که بتوانند به راحتی رشد کنند.
بعد از گذشت 2 هفته از خزانه‌گیری برنج به سراغ جوانه‌های برنجی میریم که قد کشیدند و آماده کاشت در زمین‌های کشاورزی هستند.در واقع این مرحله از کاشت برنج که نشاء گفته میشود مهم‌ترین مرحله کاشت می‌باشد . از قدیم آیین و رسوم‌های زیادی در این زمان وجود داشته ، وقتی زمان نشا نزدیک میشود، بانوان هر روستا و حتی بانوان روستاهای مجاور با هم قرار می‌گذارند تا در نشا و وجین شالیزار به هم یاری برسانند. این پیمان به صورت شفاهی بین آنها بسته میشود و در روز مقرر، هم‌پیمانان در شالیزار حضور پیدا میکنند و در طول یک تا ۲ روز کل شالیزار را زیر نشا می‌برند. بعد از اتمام کار، نوبت به نشا در شالیزار خانواده‌ای دیگر می‌رسد و همین اتفاق برای آنها می‌افتد، این روال همین‌طور ادامه دارد تا کار نشای برنج همه شالیزارهای روستا به پایان برسد.
همچنین رسم‌های دیگری در روزهای شالیکاری رایج هست مثل اینکه بانوی صاحب کار وظیفه دارد صبحانه مفصلی برای نشاکاران تدارک ببیند که شالیکاران این صبحانه را به خاطر متنوع و سیرکننده بودن، «ناهار» می‌نامند.
زنان هنگام نشا، مدام آواز و ترانه می‌خوانند و یا حتی رقص‌های محلی میکنند تا از سختی کار کم کنند. همچنین ممکن است بین دسته‌های برنج قابل نشا که به آن «توم» میگویند، اصله سفیدرنگی پیدا شود که به «سفید توم» معروف است. در این هنگام یابنده، سفید توم را به یمن پربرکتی محصول سال، زیر پای صاحب زمین می‌گذارد و صاحب زمین هم طبق رسم به او هدیه ویژه می‌دهد.
اگرچه این روزها نشای مکانیزه برنج، کار نیروی انسانی را کم کرده و به دلیل راحتی بیشتر بین زمین‌دارها بسیار رایج شده ولی با این وجود هنوز بخش زیادی از زمین‌های برنجکاری گیلان نوسازی نشده‌اند و کشت به صورت سنتی در آنها انجام میشود.در این روش با استفاده از ماشین نشاء توم‌ها را بصورت مرتب در زمین‌های کشاورزی میکاریم و در واقع همه این عملیات توسط ماشین نشاء انجام میشود.البته یه نکته‌ای در این روش وجود دارد و آن هم این می‌باشد که در روش مکانیزه گوشه‌های زمین خالی می‌مانند که خوب در این هنگام از یک نیروی کار کمک میگیریم و گوشه‌های زمین را به روش سنتی میکاریم.
بعد از حدود 20 روز دوباره به سراغ زمین‌هامون میریم، البته طی این 20 روز هم ازشون غافل نمیشیم و به طور مرتب به زمین‌های کشاورزی سر میزنیم و مقدار آب زمین را چک میکنیم.اما بعد 20 روز وارد زمین می‌شویم و علف‌های هرزی که در شالیزارها در آمده‌اند را از زمین میکنیم که به آن وجین میگویند. معمولا اين عمل به وسيله دست صورت مي‌گيرد .
علفهاي هرز از طريق رقابت باگياه برنج از نظر جذب آب، مواد غذايي، نور و همچنين اشغال فضا موجب كاهش محصول مي‌شوند. به علاوه ممكن است بصورت جانشين ميزبان براي حشرات بويژه كرم ساقه‌خوار برنج و يا عوامل بيماري‌زاي برنج در آينده همچنين پناهگاه مناسبي براي موشها باشند.به همین علت به هیچ عنوان از وجین شالیزار غافل نشوید.
