بقعه سید جلال الدین اشرف: میعادگاه عاشقان علوی

دیار دیلمان و طبرستان در طول دوره خلافت عباسی و فشار به خاندان علوی، همواره با آغوش باز پذیرای سادات بوده است. ساختار جغرافیایی منطقه و علاقه مردم به این خاندان موجب شد که عده زیادی از سادات به این منطقه مهاجرت کنند تا از گزند عباسیان در امان بمانند. یکی از افراد این خاندان، برادر تنی امام رضا بود که امروزه آرامگاه وی مشهور به بقعه سید جلال الدین اشرف میعادگاه زیارتی عاشقان فرزندان علی است.

آستانه اشرفیه کجاست؟

نام قدیم این شهر کوچان بوده است و پس از به خاکسپاری پیکر سید جلال الدین اشرف، به حرمت این شخص بزرگوار، به آستانه اشرفیه تغییر نام یافت. کوچان به معنی محل زندگی کوچ ها است که نام قومی از ساکنان قدیمی گیلان بوده است که در تاریخ نام آنها با بلوچ ها آمده است. بعدها، بلوچ ها از گیلان به جنوب شرقی ایران مهاجرت کردند و کوچ ها به منطقه جلگه ای اطراف سپیدرود و آستانه امروز مهاجرت کردند.

موقعیت جغرافیای این شهر و عبور رودخانه سفیدرود از دل آن موجب شده است که خاک آن حاصلخیزی بالایی داشته باشد. از این رو باغات کشاورزی زیادی در اطراف سفیدرود دیده می شود که بادام زمینی، ابریشم، برنج و چای از مهم ترین محصولات آن به شمار می روند. در حال حاضر، 90 درصد بادام زمینی ایران در آستانه اشرفیه تولید می شود.

وجود رودخانه سفیدرود در میان شهر، علاوه بر به همراه آوردن آبرفت حاصل خیز، این شهر را از خطر سیلاب در امان داشته است و در فصل بارش آب های جاری را به دریا می راند.

سید جلال الدین اشرف که بود؟

سید ابراهیم المرتضی، فرزند آخر امام موسی کاظم، در سال 180 هجری قمری در مدینه از مادرش بانو نجمه از قبیله نوبه و زنگبار متولد شد. هنوز سه سالگی را تمام نکرده بود که پدرش را از دست داد و از آن روز زیر چتر حمایت امام رضا تعلیم و تربیت یافت. وی مراتب فضل و کمال را چنان طی کرد که در میان برادران امام رضا در علم و زهد و تقوی از همه پیشی گرفت و محبوب امام رضا گشت. لقب اشرف از همین رو به وی اطلاق شد که نشانه ای از برتری و شایستگی او نسبت به دیگران بود.

در سال 201 هجری قمری از مدینه به قصد دیدار امام رضا راهی شد، اما چند سالی را در بغداد ماندگار گردید، که برخی علت این توقف را دستور امام رضا مبنی بر تلاش برای تبلیغ دینی می دانند. در سال 203 هجری خبر شهادت امام رضا به او رسید و شیعیان برای عرض تسلیت خدمت او رسیدند و مسئله نهضت و مقابله با خلافت در این زمان مطرح گردید، اما سن پایین حضرت مانع تحقق این امر شد.

در سال 204، در پی ورود مامون به بغداد، سید جلال الدین این شهر را به قصد قم ترک کرد و خدمت برادرش شاه چراغ رسید.

مقدمات تشکیل نهضت در سال 206 ایجاد شد و پس از یک سری جنگ، سید جلال الدین حکومت گیلان را به دست گرفت. وی نخستین دولت شیعی را در ایران در اینجا پایه گذاری کرد. این دولت تا 13 سال دوام یافت و پس از آن در سال 223 در جنگی در منطقه لیالمان، حضرت دچار زخم های فراوان شد و در اثر این زخم ها دعوت حق را لبیک گفت.

پس از شهادتش، شیعیان به وصیت حضرت، پیکرش را غسل داده، در تابوتی گذاشتند و به سفیدرود سپردند. تابوت پس از طی مسیری به روستای کوچان رسید و مردم مومن این دیار، پیکر سید جلال الدین را از آب گرفتند و در نزدیکی سفیدرود به خاک سپردند.

بقعه سید جلال الدین اشرف:

بنای اولیه این بقعه در سال 311 هجری قمری احداث شد و پس از آن در طی سالیان بارها به دلیل طغیان رودخانه تخریب شد و هر بار مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. آخرین بار بقعه در حدود 80 سال پیش در اثر سیلاب تخریب شد که مجددا به دست عاشقان علوی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. امروزه با تغییر مسیر رودخانه، فاصله بقعه از رودخانه به حدود 4 کیلومتر رسیده است.

بنای فعلی بقعه سید جلال الدین اشرف در سال 1356 بر روی بنای دوره قاجاریه ساخته شد. در این مرمت و بازسازی، گنبد قدیمی به کلی تخریب شد و گنبد جدیدی برای بقعه ساخته شد. در ساختمان قدیمی مناره ای وجود داشت که در نقشه فعلی حذف شده است. در تزئین این بقعه از کاشی کاری های رنگی، سنگ مرمر، رواق های باشکوه با سقف آیینه کاری شده و گنبدی زیبا استفاده شده است.

هر ساله حدود نیم میلیون نفر برای زیارت بقعه سید جلال الدین اشرف به آستانه اشرفیه سفر می کنند، به نحوی که این شهر چهارمین شهر مذهبی ایران به شمار می رود.

دیدنی های نزدیک به بقعه سید جلال الدین اشرف:

آستانه اشرفیه از مقاصد زیارتی و گردشگری گیلان است که گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کند. هر چند بقعه سید جلال الدین اشرف مشهورترین جاذبه آن به شمار می رود، اما در سفر خود می توانید از بقایای پل خشتی تجن گوکه، پارک ساحلی و مناظر زیبای حاشیه رودخانه سفیدرود، پارک ملی بوجاق، پارک جنگلی کیاشهر و آرامگاه دکتر محمد معین دیدن کنید. بازارهای هفتگی آستانه از مکان های مناسب برای خرید مایحتاج هفتگی و محصولات محلی است.

مسیر دسترسی:

ارادت مردمان گیلان به این خاندان علوی به حدی است که از هر کس سراغ بقعه سید جلال الدین اشرف را بگیرید، مسیر را به شما نشان خواهد داد. این آرامگاه در گیلان،شهرستان آستانه اشرفیه، میدان آقا سید جلال الدین اشرف واقع شده است. آستانه اشرفیه حدود 35 کیلومتر با رشت و حدود 7 کیلومتر با لاهیجان فاصله دارد.