پل متحرک غازیان: اولین پل متحرک ایران

پل تاریخی غازیان واقع در شهر زیبای بندر انزلی از قدیمی ترین و مهمترین پل های تاریخی ایران شناخته میشود. این پل تاریخی از یک سو به دریای خزر و از سوی دیگر به تالاب انزلی چشم دوخته است. این منظرگاه بی نظیر، یادگاری ارزشمند از گذشتگان و جاذبه ای بی بدیل برای نسل های آینده است. غازیان و انزلی دو شهر جدا از هم بودند، رفت‌ و آمد بین آن دو از طریق قایق انجام می‌شد. اما پس از مدتی در سال ۱۳۱۴ تصمیم گرفته شد یک راه زمینی برای وصل کردن این دو بخش تعبیه شود ساخت پل‌های انزلی و غازیان به‌منظور اتصال این دو مکان آغاز شد و از آن پس انزلی بوسیله دو پل به راه زمینی غازیان – رشت متصل گردید. پل انزلی در زمان خود از معدود پل‌های پیشرفته جهان بود و نام آن به عنوان اولین پل متحرک ایران در میان پل‌های تاریخی کشور به ثبت رسیده است.

تاریخچه پل

پل غازیان روی رودخانه انزلی، بین غازیان و میان پشته و در مسیر ارتباطی تهران – رشت قرار دارد. پل غازیان در زمان خود از معدود پل‌های پیشرفته جهان در نوع خود بوده و بر همین اساس، جزو پل‌های تاریخی ایران به به شماره ۱۵۱۴ به ثبت تاریخی رسیده است. این پل که از آثار تاریخی ثبت شده در میراث فرهنگی است بیش از 70 سال قدمت دارد.

شروع ساخت این پل به اواخر تیرماه سال۱۳۱۴ شمسی برمیگزردد و ساخت آن در اوایل تابستان سال ۱۳۱۶ شمسی پایان یافت. مدت زمان ساخت این پل ۱۸ ماه بوده و در تاریخ چهارشنبه هفتم آذر ماه ۱۳۱۸ شمسی به‌طور رسمی تحویل گردید. این دو پل وسیله کمپانی آلمانی “سنتاب” و شرکت‌های مختلف دیگری از جمله “موتلا” سوئدی ساخته شد و در نتیجه با احداث آن راه ارتباطی آذربایجان رشت – قزوین – تهران برقرارشد.

تا پیش از سال 1318 که پل‌های انزلی و غازیان رسما مورد بهره‌برداری قرار نگرفته بود، انزلی هیچ راهی از طریق خشکی به رشت، مرکز استان و تهران پایتخت، نداشت و نیز اساسا آمد و شد از تهران به آذربایجان به واسطه راه شوسه از انزلی و آستارا میسر و قایق‌ تنها وسیله ارتباطی بود.

 از همین رو، کار و بار کرجی‌بان‌ها برای انتقال مردم از انزلی به اقصی نقاط کشور، سکه بود. در 1231 شمسی موسیو بهلر فرانسوی این نیاز را شناخت و ساخت پلی در حد فاصل غازیان و میان‌پشته را برای تسهیل در امر سیاحت و تجارت به دربار «ناصرالدین شاه قاجار» پیشنهاد داد، طرح سرتیپ فرانسوی مورد قبول ناصرالدین شاه واقع نشد. تا زمان پادشاهی رضاخان اوضاع بر همین منوال گذشت و پس از به قدرت رسیدن رضاخان در روزهای پایانی پاییز 1314 شمسی که 10 سالی از تغییر نام انزلی به بندر پهلوی گذشته بود و این شهر زمان کوتاهی بود که صاحب بلوار و حافظیه (موزیک جیگا) شده بود، در آن زمان فرمان ساخت پل انزلی و غازیان هم از سوی رضاخان با اعتبار یک میلیون و ششصد هزار تومان صادر شد.

ساخت پل متحرک غازیان میان‌پشته و پل انزلی با شرکت بزرگ پل‌ساز آلمانی «سنتاب» منعقد گشت و در ساخت این پروژه، شرکت سوئدی «موتلا» نیز این کمپانی را همراهی نمود. همه مراحل اجرایی پلی که از نظر تکنیک سازه بهترین‌های زمان خود بود، 18 ماه به طول انجامید و پایان کار در روزهای آغازین تابستان 1316 توسط گروه سازنده آلمانی رسما اعلام شد و در خرداد ماه 1317 شمسی بخش‌های متحرک پل به‌طور آزمایشی مورد بهره‌برداری قرار گرفت و از هفتم آذر 1318 تا هم‌اکنون سازه‌هایی که قرار بود نیم قرن ماندگاری داشته باشد همچنان باقی‌‌است و اسباب وصل می‌باشد.

مشخصات فنی پل انزلی

مصالح استفاده شده برای ساخت پل انزلی و پل غازیان بتن میباشد و هر دوی این پلها را در یک زمان ساختند که موجب جهت سهولت رفت آمد بر ‏روی رودخانه انزلی شود.. پل غازیان با 210متر طول، 10 متر عرض، ‏‏85 متر ارتفاع و 5 دهانه دارد مابین میان پشته و غازیان قرار گرفته است که یکی از این دهانه ها با طول 25 متر، متحرک است. قسمت متحرک پل غازیان بندر ‏انزلی، توسط چرخ دنده و یا نیروی انسانی قابلیت بالا و پایین آمدن داشت، اما متاسفانه سالهاست که این پل به حرکت در نیامده است. این پل که توسط یک شرکت سوئدی ‏ساخته شد، امتیازات تجاری بسیاری نیز برای این شهر به همراه داشت زیرا باعث سهولت ارتباط بین کشور آذربایجان، رشت و تهران شده است. پل غازیان، به ‏عنوان یکی از شهر بندر انزلی بعد از بیش از 70 سال به محلی برای ماهی‌گیری، دوچرخه سواری ‏و پیاده روی تبدیل شده است و مسافرین برای گرفتن عکس‌های یادگاری به روی این پل می‌آیند.

چرا به پل انزلی برویم؟

 قدم زدن روی این پل، منظره بینظیر دریا و تالاب، پرواز مرغان دریایی، عبور قایق های تفریحی رنگارنگ، کشتی های کوچک و بزرگ در حال تخلیه و بارگیری در باراندازهای بندر و بوی دریا و نسیم روح بخشی که می‌وزد، ‏برای دور شدن از مشغله‌های ذهنی و دغدغه‌های روزمره بسیار مناسب است. تماشای تالاب همراه بهترین موسیقی طبیعی، صدای بوق کشتی‌ها، مرغان ماهی‌خوار و موج‌ها سمفونی نایابی است که در هیچ یک از سالن‌های ‏معروف دنیا مانند آن را نمی‌شنوید. همگی از جمله دلایلی است که باعث میشود شما هم بخواهید یک عکس یادگاری با این پل داشته باشید. 

خداحافظی باشکوه پل متحرک غازیان

پل متحرک غازیان از نیمه دوم دهه 30 تاکنون دیگر متحرک نیست. این پل کم‌نظیر در سالهای 1320 و 1333 مرمت شد و تا سال 1384 نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت تا این که با ساخت پل جدید غازیان و برای پیشگیری از تخریب آن، دیگر مورد استفاده قرار نگرفت. پل متحرک غازیان چشم انداز بی‌نظیری به آبی بیکران خزر، بندرگاه مه‌آلود و کشتی‌های پهلو گرفته در اسکله‌، از یک سو و تالاب و آبراهه‌هایش از سوی دیگر که محلی برای قدم زدن و ثبت تصاویر و خاطرات و ماهیگیری است، دارد.