کشتی گیله مردی: ورزش کهن ایران زمین

کشتی گیله مردی قدمتی سه هزار و چهارصد و چهارده ساله داشته که یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌های بومی و سنتی ایران به شمار می آید. این ورزش در دیماه 1390 در فهرست آثار معنوی ایران به ثبت رسید.

معرفی کشتی گیله مردی

ورزش کشتی و پهلوانی در جای جای فرهنگ ایران پیشینه‌ای کهن دارد و در هر مکان جغرافیایی با نام و شیوه‌ای خاص، نظیر کشتی چوخه خراسانی، کشتی مازندران و کشتی گیله مردی اجرا می‌شود.
یکی از آیین‌هایی که پس از ورود اسلام به کشتی گیله مردی اضافه شد، آیین نیایش است که در آن، پهلوانان رو به قبله به سمت مرقد امام رضا(ع) سلام می دهند، امروزه آیین نیایش با حرکات ورزشی درآمیخته و جنبه رجزخوانی به خود گرفته است. ورزش سنتی گیله مردی در بازارها و مراسم های عروسی سنتی همچنین در روستاها و شهرهای کوچک گیلان برگزار می شود. میدان مصاف پهلوانان، پهنای وسیعی است که (سبزه میدان) و یا اسیمبر نامیده می شود.
کشتی گیله مردی همانند سایر کشتی ها و ورزش ها آداب و رسومی داشته و دارای قوانین خاصی است. تازه کاران (نوچه) و به اصطلاح محلی( تنگوله) نامیده می شوند. کشتی گیران کارآزموده و قدیمی تر را (پهلوان) می نامند و در هر محله و روستا نیز یکی از آن پهلوانان به عنوان پیشکسوت (سر پهلوان) حضور دارند.
در گذشته برگزاری این ورزش زمان دقیق و مشخصی نداشت و در هر محلی که برایشان امکان برگزاری فراهم می شد در آنجا زورآزمایی می کردند و در این صورت به شهرها و آبادی های نزدیک خبر می دادند تا برای دیدن این ورزش از نزدیک در میدان حاضر شوند.
کشتی گیله مردی یا کشتی گیلانی نوعی مراسم محبوب و دارای آداب خاص است که قانونهای ثابتی دارد. این ورزش در گیلان و مازندران انجام می شود و در کنار (ورزا جنگ) از جمله محبوب ترین بازی در این مناطق است. کشتی گیله مردی تنها ورزش مرسوم در غرب مازندران و در شرق گیلان و علی الخصوص در شهرهای چالوس، عباس آباد، تنکابن، رامسر، چابکسر، کلاچای، رودسر و املش می باشد.
بزرگان این دیار، قلعه گردن و شاقوز کوتی تنکابن، قاسم آباد سفلی و علیا و سرولات در شهرستان چابکسر، رحیم آباد و بالکو سرا در شهرستان لنگرود را مهد پهلوانان نامدار کشتی گیله مردی می دانند و به گفته آنها حضور در کشتی محلی یا به اصطلاح محلی (کشتی سراها) از تفریحات اکثر مردم در شبهای تابستان به حساب می آمد. در قدیم کشتی گرفتن بین دو یا چند نفر از ویژگی بارز و همیشگی مراسم عروسی در روستاها و محلات بود.
مراسم کشتی با رژه سنتی کشتی گیلان که به تماشاگران سلام می دانند آغاز می شود کشتی گیران یک پای خود را به سمت جلو و دست هایشان را به ترتیب به زانو، دهان و پیشانی شان می زنند.
در مسابقات بزرگ، زورآزمایی نفس گیری بین پهلوانان و تازه واردان برپا می شود. این ورزش هیچ رده بندی وزنی و محدودیتی نداشته و کشتی گیران می توانند درصورتیکه نبرد به طول انجامید از داور درخواست توقف کنند. در این ورزش استفاده از دست ( مشت، پا و لگد) ممنوع است و باید حریف را مجبور به لمس زمین کرد در اینجاست که استفاده از استراتژی و تاکتیک در آن به چشم می خورد و وقتی بازی تمام شد برنده، بازنده را در آغوش گرفته و به مرکز زمین می پرد و پارچه و پول دریافت شده از سمت تماشاگران پس از پیروزی را دریافت می کند.
در مسابقات پراهمیت، بزرگان روستا ممکن است به قهرمانی که رقبایش را حذف کرده اسب، شال ابریشمی گلدار و یا گاو هدیه دهند.

نحوه به میدان آمدن و نیایش کشتی گیران گیلان و مازندران

این مراسم آغازی بسیار زیبا و دیدنی دارد ابتدا با ساز و نقاره اهالی محل را باخبر کرده و جمعیت بسیاری دور میدان گرد می‌آیند. این ورزش با شور و عشق در رجزخوانی همراه است سپس پهلوانان در صورت گروه چند نفر با پوشیدن شلوار تنگ( لاسپاره) وارد میدان می شوند، در ابتدا فرد میدان دار رو به جنوب ( قبله) می پرد تا آمادگی جسمانی خود را نشان دهد و سعی می کند پاها را به دستها نزدیک کرده و به ترتیب هم گروه ها هم این کار را انجام می دهند و سپس رو به سمت شرق مرقد امام رضا(ع) کرده و حریف انتخاب می نمایند و در مرحله آخر نیایش، میدان دار با کسب اجازه از مسوول برگزاری مسابقات اجازه می طلبد و با گروهش به یک سمت از اطراف کشتی رفته و می نشیند.
در این رزم برنده به کسی اطلاق می شود که به غیر از کف پاها کلیه اعضای بدنش هیچ تماسی با زمین نداشته باشد.

فنون کشتی گیله مردی

از جمله فنون این کشتی سیبیل توکی، پسا لنگ، تک موشت، سر جیگیر، سرفوشان، دس به لنگ، دس به چکره، ران پوشی از جمله فنون کشتی گیله‌مردی محسوب می شوند.